در دنیای رقابتی امروز، تسلط بر زبان تخصصی تجارت نه تنها یک ضرورت برای ارتباط موثر با شرکا و همکاران تجاری است، بلکه به عنوان کلیدی برای دستیابی به معاملات موفق و قراردادهای سودآور شناخته می‌شود. این مقاله با هدف بررسی اصطلاحات مهم و رایج در حوزه بازرگانی تدوین شده است تا با آشنایی با آن‌ها، افراد بتوانند با اطمینان بیشتری در مذاکرات تجاری شرکت کرده، اسناد و قراردادها را به درستی درک نموده و در عرصه تجارت گام‌های استوارتری بردارند. شرکت بازرگانی کرم بابا شما را در ادامه این مسیر همراهی خواهد کرد.
اصطلاحات مهم بازرگانی
1-اینکوترمز (Incoterms)
اینکوترمز، مجموعه ای از قوانین بین المللی برای تجارت جهانی که توسط اتاق بازرگانی بین المللی تدوین شده است. این قوانین، مسئولیت ها و هزینه های فروشنده و خریدار در معاملات بین المللی را به طور دقیق مشخص می‌کند. با استفاده از اینکوترمز، می‌توان قراردادهای تجاری را شفاف و مطمئن تر و از بروز اختلافات جلوگیری کرد.
2-عملیات استریپ (Strip)
عملیات استریپ در گمرک به فرایند تخلیه بار از یک وسیله نقلیه و انتقال آن به وسیله نقلیه دیگر یا انبار گفته می‌شود. این عملیات جزئی جدایی ناپذیر از فرآیند ترخیص کالا است که در هنگام ورود محموله به گمرک انجام می‌شود. به طور معمول، عملیات استریپ با استفاده از تجهیزات بالابر مانند لیفتراک و نیروی انسانی ماهر صورت می‌گیرد. این فرایند به منظور بررسی کالاها، تفکیک محموله ها و آماده سازی آن‌ها برای مراحل بعدی ترخیص کالا انجام خواهد شد.
3-فریت بار (Freight Bar)
فریت بار به معنی حمل و نقل کالا از یک نقطه به نقطه دیگر است و در تجارت بین الملل نقش حیاتی دارد. انواع مختلفی از فریت بار مانند هوایی، دریایی، زمینی و ریلی وجود دارد که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب فریت بار به عواملی مانند نوع کالا، مقصد، زمان تحویل و هزینه بستگی دارد. فریت بار به کسب و کارها اجازه می‌دهد تا کالاهای خود را به سراسر جهان ارسال کنند و به بازارهای جدیدی دست یابند.
4-دموراژ (Demurrage)
دموراژ جریمه ای که در حمل و نقل بین المللی به دلیل تاخیر در تخلیه بار از کشتی یا کانتینر پرداخت می‌شود. این مفهوم در تجارت جهانی بسیار مهم است، زیرا شرکت های کشتیرانی برای بهینه کردن استفاده از ناوگان خود، محدودیت زمانی مشخصی برای تخلیه بار تعیین می‌کنند. عدم رعایت این زمان‌ها منجر به پرداخت دموراژ می‌شود که می‌تواند هزینه های تجارت را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
5-دیماند (Demand)
دیماند در تجارت و گمرک به هزینه های اضافی برای خدمات خارج از ساعات اداری یا مکان های معمول گمرکی اشاره دارد. این هزینه ها شامل خدمات شبانه روزی، تعطیلات و عملیات ویژه می‌شود. دیماند یکی از عوامل مهم در محاسبه هزینه های واردات و صادرات کالا و آشنایی با آن برای تجار و بازرگانان ضروری است.
6-ایجنت کشتی (Shipping Agent)
ایجنت کشتی یا نماینده کشتیرانی، شرکتی است که به عنوان نماینده قانونی یک شرکت کشتیرانی در بندر مقصد فعالیت می‌کند. وظایف اصلی ایجنت کشتی شامل هماهنگی امور مربوط به ورود و خروج کشتی، ترخیص کالا، ارتباط با گمرک و سایر سازمان های مرتبط، تهیه تجهیزات و خدمات مورد نیاز کشتی است. ایجنت کشتی نقش مهمی در تسهیل امور تجاری و حمل و نقل دریایی ایفا می‌کند.
7-لندینگ کرافت یا همان لندیگراف (Landing Craft)
لندیگراف، شناور قدرتمندیست که در حمل و نقل دریایی نقش مهمی ایفا می‌کند. این کشتی های چند منظوره، قادر به حمل انواع بار از جمله کالاهای سنگین، تجهیزات صنعتی و حتی خودرو هستند. لندیگراف ها با قابلیت پهلوگیری در سواحل کم عمق و مناطق صعب العبور، راه حلی ایده‌آل برای حمل و نقل کالا به مناطق دور افتاده و جزایر هستند. استفاده از لندیگراف در بازرگانی، ضمن کاهش هزینه های حمل و نقل، سرعت و امنیت جابه‌جایی کالا را نیز افزایش می‌دهد.
8-بارنامه دریایی
بارنامه دریایی سندی بسیار مهم در تجارت بین و المللی که نشان دهنده قرارداد حمل کالا از طریق دریا است. این سند نه تنها مالکیت کالا را اثبات می‌کند، بلکه به عنوان رسید تحویل کالا، قرارداد حمل و سند اعتباری در معاملات بانکی نیز عمل می‌کند. با استفاده از بارنامه، می‌توان اطلاعات دقیق کالا، مبدا و مقصد، شرایط حمل و نقل و سایر جزئیات مهم را به دست آورد. به همین دلیل، بارنامه دریایی یکی از اسناد کلیدی در ترخیص کالا در گمرک مقصد است.
9-قبض باسکول
قبض باسکول سندی رسمی که در فرآیند حمل و نقل کالا، به عنوان گواهی وزن دقیق بار صادر می‌شود. این سند، مراحل پایانی عملیات بارگیری را تایید کرده و به عنوان مدرکی معتبر در امور حسابداری، مالی و گمرکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیند صدور قبض باسکول شامل وزن گیری اولیه وسیله نقلیه خالی و سپس وزن گیری مجدد پس از بارگیری بوده و با محاسبه اختلاف این دو وزن، وزن دقیق بار مشخص می‌شود.
10-ترانزیت و ترانشیپ
ترانزیت و ترانشیپ دو اصطلاح کلیدی در تجارت بین‌الملل هستند. ترانزیت به عبور کالا از یک کشور به کشور دیگر بدون تغییر مالکیت اشاره دارد، در حالی که ترانشیپ به انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر در یک کشور ثالث گفته می‌شود. درک تفاوت این دو مفهوم برای تجار و بازرگانان بسیار مهم است تا بتوانند بهترین روش حمل و نقل کالا را انتخاب کنند.
11-کارنه تیر (TIR carnet)
کارنه تیر یک سند گمرکی بین المللی که برای تسهیل حمل و نقل کالا از طریق جاده در میان کشورهای عضو کنوانسیون تیر، استفاده می‌شود. با استفاده از کارنه تیر، کالاها بدون پرداخت مکرر عوارض گمرکی در مرزهای مختلف جابه‌جا می‌شوند و فرآیند ترخیص کالا به طور قابل توجهی تسریع می‌گردد. این سند به عنوان یک گذرنامه برای کالاها عمل کرده و به تجار و شرکت های حمل و نقل کمک می‌کند تا به صورت روان و سریع تر به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند.
12-ریلیز و تلکس ریلیز (Telex Release)
ریلیز و تلکس ریلیز دو اصطلاح مهم در دنیای بازرگانی هستند که برای انتقال سریع و دقیق اطلاعات به کار می‌روند. ریلیز به معنای انتشار رسمی یک خبر یا اطلاعیه و تلکس ریلیز نیز نوعی از ریلیز است که از طریق سیستم تلکس ارسال می‌شود. این روش ها در گذشته بسیار رایج بودند اما با پیشرفت فناوری های ارتباطی، جای خود را به روش های مدرن تری مانند ایمیل و پلتفرم های خبری آنلاین داده‌اند. با این حال، در برخی صنایع و سازمان ها همچنان از ریلیز و تلکس ریلیز استفاده می‌شود.
13-استفینگ (Stuffing)
استفینگ به معنای پر کردن می‌باشد. در حمل و نقل بین المللی، وقتی کالاهایی را می‌خواهند از یک کشور به کشور دیگر بفرستند، اول آن‌ها را به انبار می‌برند. بعد از اینکه همه کارهای گمرکی و اداری تمام شد، کالاها را از انبار برداشته و داخل کانتینرها می‌گذارند تا به مقصد فرستاده شوند. به این کار استفینگ می‌گویند.
14-گواهی بیمه
گواهی بیمه سندی است که نشان می‌دهد کالای مورد نظر تحت پوشش بیمه ای قرار گرفته و در صورت بروز خسارت در حین حمل و نقل، شرکت بیمه موظف به جبران خسارت وارد شده به کالا می‌باشد. بیمه کالا به عنوان یک پوشش ضروری در تجارت بین الملل محسوب می‌شود و توسط شرکت های بیمه داخلی یا خارجی ارائه می‌شود. این بیمه نامه به واردکنندگان و صادرکنندگان اطمینان می‌دهد که در صورت وقوع حادثه و آسیب دیدن کالا، هزینه های ناشی از آن توسط شرکت بیمه پرداخت خواهد شد.
15-ترخیص کالا
ترخیص کالا به معنای انجام تشریفات گمرکی و آزادسازی کالاهای وارداتی یا صادراتی از انبار گمرک است. این فرایند شامل مراحل مختلفی از جمله ثبت اطلاعات دقیق کالا در سامانه گمرکی، بررسی و تایید مدارک، انجام بازرسی های لازم، پرداخت عوارض و مالیات های گمرکی و در نهایت صدور مجوز خروج کالا از گمرک می‌باشد. ترخیص کالا یک فرآیند تخصصی است که نیازمند دانش و تجربه کافی در قوانین و مقررات گمرکی بوده و معمولا توسط کارشناسان گمرک یا شرکت های ترخیص کالا انجام می‌شود.
16-عوارض گمرکی
عوارض گمرکی نوعی مالیات غیرمستقیم بوده که بر کالاهای وارداتی یا صادراتی اعمال می‌شود. به عبارت دیگر، هر فرد یا شرکتی که قصد دارد کالایی را به کشور دیگری وارد یا از آن صادر کند، موظف است مبلغی به عنوان عوارض گمرکی به دولت آن کشور پرداخت کند. این عوارض که توسط گمرک تعیین می‌شود، درصدی از ارزش کالای مورد نظر است و میزان آن در هر کشور متفاوت بوده و به نوع کالا، کشور مبدا یا مقصد و سیاست های تجاری آن کشور بستگی دارد. پرداخت عوارض گمرکی یکی از مراحل ضروری در فرایند واردات کالا محسوب می‌شود.
17-تشریفات گمرکی
وقتی می‌خواهید کالایی را از خارج کشور به ایران بیاورید، باید یک سری کارهای اداری انجام دهید تا بتوانید آن کالا را از گمرک تحویل بگیرید. به این کارها، تشریفات گمرکی می‌گویند. این قوانین و مقرراتی هستند که دولت برای کنترل کالاهایی که وارد و خارج از کشور می‌شوند، تعیین کرده است. یکی از مهم ترین بخش های این کار، بررسی دقیق مدارکی است که شما در مورد کالای مورد نظرتان به گمرک می‌دهید. گمرک باید مطمئن شود که شما ارزش واقعی کالا را اعلام کرده‌اید.
18-پروانه عبور
پروانه عبور مثل یک گذرنامه برای کالاهاست. وقتی می‌خواهیم کالایی را وارد یا از کشور خارج کنیم، باید این پروانه را داشته باشیم. این پروانه نشان می‌دهد که کالا، مورد بررسی قرار گرفته و همه مدارک آن تایید شده است. بدون پروانه عبور، نمی‌توانیم کالایی را به راحتی وارد یا صادر کنیم و این کار غیرقانونی محسوب می‌شود. به عبارت ساده‌تر، هر کالایی که می‌خواهد از گمرک رد شود، باید اول توسط ماموران گمرک بررسی شده و بعد از تایید مدارک، پروانه عبور برای آن صادر می‌شود.
19-حواله بازرگانی
حواله مثل یک قولنامه است که یک نفر به نفر دیگری می‌دهد. در این قولنامه نوشته می‌شود که یک نفر (بدهکار) باید مبلغ مشخصی را در تاریخ معینی به نفر دیگری (طلبکار) بدهد. یعنی بدهکار تعهد می‌کند که پول را به طلبکار پرداخت کند. در حواله، اسم هر دو نفر، مقدار پولی که باید پرداخت شود و تاریخی که باید پول پرداخت شود، نوشته شده است.
20-وزن قانونی کالا
برای وزن قانونی باید از وزن ناخالص کالا، وزن تقریبی ظرف کالا کم شود تا مقدار وزن صحیح محاسبه شود. به دلیل اینکه برای حقوق ورودی کالا و هزینه بازرگانی اهمیت زیادی دارد.
21-کالای غیر مجاز یا ممنوعه
کالاهای ممنوعه، کالاهایی هستند که ورود یا خروج آن‌ها به کشور، به دلایل امنیتی، بهداشتی، زیست محیطی یا سایر مصالح ملی، در قوانین و مقررات گمرکی ممنوع اعلام شده است. برای رفع ممنوعیت ورود اینگونه کالاها، متقاضی باید مجوزهای لازم را از مراجع ذی صلاح گرفته و کالا را مطابق با استانداردهای ملی و الزامات قانونی اظهار نماید. پس از طی تشریفات گمرکی و پرداخت عوارض و حقوق گمرکی، در صورت احراز شرایط، پروانه ترخیص کالا صادر خواهد شد.
مهمترین اسناد بازرگانی چیست؟
بدون شک، تجارت بین‌المللی و داخلی بر پایه مجموعه‌ای از اسناد و مدارک استوار است که نقش حیاتی در تسهیل، تضمین و شفافیت معاملات ایفا می‌کنند. این مدارک عبارت اند از:
1-بارنامه
بارنامه یا اسناد حمل یکی از اسنادی که توسط شرکت حمل و نقل کالا صادر و علاوه بر مشخص کردن جزئیات محموله، به عنوان مدرکی برای مالکیت کالا نیز شناخته می‌شود. بارنامه شامل مشخصات کالا، مشخصات ارسال کننده، مشخصات دریافت کننده، هزینه حمل و میزان بیمه، نوع وسیله حمل و کمیسیون می‌باشد.
2-پیش فاکتور یا پروفرما (Proforma Invoice)
پیش فاکتور یا پروفرما یک سند یا توافق نامه اولیه که توسط فروشنده برای خریداران خارجی فرستاده می‌شود. این سند که توسط فروشنده کالا صادر می‌شود شامل نام فروشنده و خریدار، نوع کالا، تعداد کالا، قیمت کلی و قیمت اولیه کالا، تخفیفات، شرایط پرداخت و مدت اعتبار پیش فاکتور خواهد بود. پیش فاکتور نخستین گام رسمی در یک معامله تجاری است که به عنوان پایه و اساس خرید کالا عمل می‌کند.
3-اظهارنامه گمرکی کالا
اظهارنامه گمرکی سندی رسمی که توسط واردکننده یا صادرکننده برای معرفی دقیق کالاهای مورد نظر به گمرک تهیه می‌شود. این سند شامل کلیه اطلاعات ضروری مانند نوع کالا، مقدار، ارزش، کشور مبدا یا مقصد و سایر مشخصات مورد نیاز گمرک است. اظهارنامه گمرکی نه تنها برای ترخیص کالا از گمرک الزامی می باشد، بلکه یک تعهد قانونی محسوب می‌شود که مسئولیت صحت اطلاعات مندرج در آن بر عهده اظهارکننده خواهد بود. بررسی و تایید این اطلاعات توسط مقامات گمرکی به منظور اطمینان از رعایت قوانین و مقررات گمرکی صورت می‌گیرد.
4-گواهی مبدا (Certificate of Origin)
گواهی مبدا در واردات، سندی رسمی است که نشان می‌دهد کالای وارداتی در کدام کشور تولید، ساخت یا فرآوری شده است. این گواهی به منزله شناسنامه کالا بوده و اطلاعاتی نظیر نام و آدرس صادرکننده و گیرنده، شرح کالا، مقدار و وزن آن، و از همه مهم‌تر، کشور مبدأ تولید را شامل می‌شود.
