در تمام کشورها، کالاها برای صادرات و واردات در ابتدا باید وارد گمرک آن کشور شوند. سپس بعد از انجام مراحل اداری و پرداخت هزینه‌های مربوطه، صاحب کالا باید مجوز خروج از گمرک را دریافت کند. پس از این مرحله، کالا ترخیص شده و قادر به ارسال به مقصد نهایی خواهد بود. در حین ورود کالا به گمرک، کارمندان گمرکی درباره نوع و جزئیات کالا اطلاعاتی ندارند و صاحب کالا موظف است کالای خود را به گمرک معرفی کند. این معرفی با استفاده از یک سند به نام اظهارنامه گمرکی انجام می‌شود. اظهارنامه گمرکی شامل تمام اطلاعات و مشخصات کالا می‌شود که صاحب کالا باید آن را در اختیار گمرک قرار دهد.

اهمیت اظهارنامه گمرکی به حدی است که برای انجام هر عملیات گمرکی، با استثنای مواردی که در آیین‌نامه‌های گمرکی ذکر شده‌اند، لازم است اظهارنامه توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی ارائه شود. بر اساس ماده ۵۹ قانون گمرک، کالا فقط در صورت تحویل اظهارنامه به گمرک، دریافت می‌شود. همچنین برای تخلیه کالا از انبارهای گمرک و دریافت مجوزهای ترخیص، اظهارنامه گمرکی لازم است. در ادامه همراه بازرگانی کرم بابا باشید تا اطلاعات کاملتری در این باره به شما عزیزان ارائه کنیم. 

اظهارنامه گمرکی  

اظهارنامه گمرکی به عنوان یک تعهد حقوقی محسوب می‌شود و مسئولیت ارائه آن کاملاً بر عهده صاحب کالا است. این اظهارنامه توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی به گمرک ارائه می‌شود. در صورتی که شخصی دیگر غیر از صاحب کالا بخواهد اظهارنامه را به گمرک ارائه دهد، باید به عنوان نماینده صاحب کالا عمل کرده و برگه وکالت یا نمایندگی مربوطه را همچنین به همراه مدارک دیگر ضمیمه کند.

علاوه بر صاحب کالا یا نماینده قانونی وی، دلال گمرک هم می‌تواند در فرآیند ترخیص کالا به دستور صاحب کالا، کمک کند. در صورتی که ترخیص کالا توسط دلال گمرک انجام شود، اظهارنامه باید به همراه تمام اسناد و مجوزهای لازم به گمرک تحویل داده شود. اظهارنامه یک سند کتبی است و فقط در موارد واردات غیر تجاری توسط مسافرین، اجازه اظهارنامه شفاهی وجود دارد.‌نام گمرک های مجاز برای انجام عملیات گمرکی از طریق اداره گمرکات معتبر اعلام می‌شود. در برخی موارد مانند محصولات کشاورزی و کالاهایی که تاریخ انقضا دارند، ترخیص کالا با رویه های ویژه گمرکی انجام می‌شود.

برای انجام عملیات گمرکی، صاحب کالا، نماینده قانونی و یا دلال گمرک باید به دقت و با جزئیات، اطلاعات مورد نیاز را در اظهارنامه وارد کنند. اطلاعاتی که در اظهارنامه درخواست می‌شود، شامل جزئیات کامل در مورد کالا و مقدار آن، ارزش کالا، کشور مبدأ و مقصد، شرایط پرداخت و سایر اطلاعات مرتبط است.

علاوه بر اظهارنامه، صاحب کالا، نماینده قانونی و دلال گمرک باید مدارک و مجوزهای لازم را نیز به همراه داشته باشند. این مدارک شامل اسناد مالکیت کالا، فاکتورهای خرید و فروش، گواهی‌های صادرات و واردات، مجوزهای وابسته به نوع کالا و دیگر مدارکی است که بر اساس نوع عملیات گمرکی مورد نیاز است. به طور کلی، اهمیت دارد که اطلاعات درست و کامل وارد شود و همراه با مدارک مورد نیاز تحویل گمرک داده شود تا فرآیند ترخیص کالا به درستی صورت پذیرد.

موارد مهمی که باید در اظهارنامه ثبت شود

در اظهارنامه گمرکی، موارد زیر باید به طور کامل و دقیق درج شود:

• اطلاعات گمرک و زمان ثبت نام و مشخصات مربوط به گمرک مورد نظر و تاریخ/زمان ثبت کالا در گمرک.
• نوع اظهارنامه: باید مشخص شود که این اظهارنامه مربوط به واردات یا صادرات کالا است.
• شرکت واردکننده/صادرکننده: اطلاعات شرکت یا فردی که کالا را وارد یا صادر می‌کند، شامل نام، آدرس و اطلاعات تماس.
• کشور مبدا و مقصد کالا: نام کشوری که کالا از آن وارد یا به آن صادر می‌شود.
• نحوه حمل کالا: روش حمل و نقل که کالا با آن به مقصد نهایی منتقل می‌شود، مانند زمینی، هوایی، دریایی و …
• تعداد و وزن کالا: تعداد دقیق واحدهای کالا و وزن آن‌ها (به واحد متریک) بر اساس واحدهای تعریف شده.
• ارزش کالا: ارزش کالا بر اساس قیمت واقعی آن در بازار، که معمولاً در ارز ملی و یا ارز مورد استفاده برای تبادلات تجاری به عنوان پایه است.

این موارد اصلی است که در اظهارنامه گمرکی باید به طور کامل و دقیق درج شوند. البته، بسته به نوع کالا و قوانین گمرکی کشورهای مربوطه، ممکن است دیگر مواردی نیز مورد نیاز باشند و باید در اظهارنامه ذکر شوند.

مدارک لازم برای اظهارنامه گمرکی 

برای اظهار کالا در گمرک، مدارک و مجوزهای زیر لازم است:

• کپی کارت بازرگانی معتبر: کارت بازرگانی شرکت واردکننده/صادرکننده که نشان دهنده ثبت شرکت در مرجع مربوطه است.
• بارنامه: مدرک حمل و نقل که جزئیات حمل کالا از مبدا تا مقصد را شامل می‌شود.
•  ترخیصیه: مدرکی که توسط گمرک صادر می‌شود و نشان می‌دهد که کالا به طور قانونی ترخیص شده است.
• گواهی مبدا: مدرکی که نشان دهنده کشوری است که کالا از آن مبدأ گرفته است.
• فاکتور یا سیاهه خرید: اسنادی که شامل جزئیات خرید کالا، شامل قیمت و تعداد آن می‌شود.
• اعلامیه تامین ارز: این مدرک برای تبیین منابع مالی برای پرداخت هزینه واردات کالا استفاده می‌شود.
• پیش فاکتور: اسنادی که توسط فروشنده صادر می‌شود و حاوی شرایط و قیمت کالا است.
• مجوز ثبت سفارش: اگر کالا مورد نظر در فهرست کالاهای کنترل شده یا زیر نظر خاصی قرار دارد، مجوز ثبت سفارش ممکن است لازم باشد.
•  لیست عدل بندی: اگر کالا در برابر تعرفه‌های گمرکی دارای استثناء یا تخفیفی است، لیست عدل بندی مورد نیاز است.
• بیمه نامه: ممکن است نیاز به بیمه نامه برای پوشش خطرات حمل و نقل کالا باشد.
•  پروانه بهره‌برداری: در صورتی که کالاهای خاص نیاز به پروانه بهره‌برداری دارند، این مدرک لازم است.
• مجوزهای لازم: بسته به نوع کالا، ممکن است گواهی‌های بهداشتی، استاندارد، انرژی اتمی، قرنطینه نباتی و سایر مجوزهای خاص مورد نیاز باشند.

پر کردن اظهارنامه چه مراحلی دارد؟ 

برای تنظیم اظهارنامه گمرکی، نیاز است که اطلاعات مورد نیاز را در فرم مربوطه وارد کنید. این اطلاعات شامل جزئیات کالا، شرکت واردکننده، قیمت کالا و سایر موارد است که باید با دقت وارد شوند.‌به منظور رعایت استانداردهای بین المللی، احساس می‌شود که از اول اردیبهشت سال ۹۲ طبق اطلاعیه ای که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران صادر شده، اظهارنامه‌های گمرکی تنها در صورتی پذیرفته می‌شوند که اطلاعات به روش استاندارد وارد شوند.

پس از تکمیل اظهارنامه به صورت دقیق و همراه با امضاء و تاریخ، آن را به همراه سایر مدارک و مجوزهای لازم به گمرک ارائه نمایید. اظهارنامه سپس به عنوان یک فایل فیزیکی توسط یک ارزیاب در گمرک بررسی می‌شود و تمام جزئیات آن کنترل می‌شوند تا نوع کالا و مبلغ تعرفه گمرکی مشخص شود.

هر کالایی که وارد می‌شود، برای آن تعرفه گمرکی نظری دارد. این تعرفه شامل عوارض و مالیاتی است که دولت به منظور حمایت از صنایع داخلی و همچنین کسب درآمد مالی دریافت می‌کند. تعرفه گمرکی هر کالا قید شده است. نمانکلاتور یک کاتالوگ است که شامل توضیحاتی درباره‌ی تمام کالاها است و دارای جدولی است که حاوی حقوق و عوارض گمرکی و همچنین نرخ مالیات برای کالاهای مختلف است. نمانکلاتور برای نامگذاری کالاها با استفاده از یک سیستم قانونمند و یکپارچه استفاده می‌شود.

مهم است که اطلاعات در اظهارنامه گمرکی با محموله‌ی وارداتی همخوانی داشته باشد، در غیر این صورت، صاحب کالا ممکن است مورد جریمه قرار گیرد. همچنین، در صورتی که صاحب کالا در هنگام تکمیل اظهارنامه از یک تعرفه کالای دیگر استفاده کند تا عوارض کمتری پرداخت کند، نیز ممکن است با جریمه‌های سنگین مواجه شود. درنتیجه، برای جلوگیری از هرگونه تضاد و جریمه، لازم است اطلاعات در اظهارنامه گمرکی را با دقت و همخوانی با محموله وارداتی و به روش قانونی و استاندارد درج کنید.

ابتدا مشخصات محموله توسط ارزیاب بررسی شده و اگر هیچ مغایرتی با اطلاعات درج شده در اظهارنامه وجود نداشته باشد، توسط ارزیاب امضا می‌شود و به کارشناس سیستم ارزیابی تحویل داده می‌شود. کارشناس سپس موارد درج شده در اظهارنامه را با دقت بررسی می‌کند و در صورت صحت آنها، اظهارنامه را امضا کرده و به رئیس سرویس ارزیابی تحویل می‌دهد. رئیس سرویس ارزیابی نیز پس از بررسی و اطمینان از درج موارد لازم، اظهارنامه را امضا کرده و برای واحد صندوق و صدور پروانه ارسال می‌کند.‌صندوقدار سپس مبلغ فیش پرداختی را با مبلغ محاسبه شده توسط سیستم مقایسه کرده و در صورت تطابق، پروانه گمرکی را چاپ کرده و با اخذ رسید به صاحب کالا تحویل می‌دهد. پس از این مرحله، ترخیص کالا امکان‌پذیر است.‌ به این ترتیب، همه مراحل ترخیص کالا در گمرک بر اساس استانداردهای تعیین شده صورت می‌گیرد و در صورت عدم مغایرت و اطمینان از درستی اطلاعات، کالا ترخیص می‌شود.

اظهارنامه گمرکی برای انواع کالاها 

کالاهای وارداتی یا صادراتی به سه دسته تقسیم می‌شوند. در این قسمت به طور دقیق به هر یک از این دسته‌ها پرداخته خواهد شد:

•  کالاهای مجاز: این دسته شامل کالاها و محموله‌هایی است که در صورت رعایت قوانین و مقررات گمرک، نیازی به دریافت مجوز ندارند. با این حال، برای این دسته از کالاها درخواست اظهارنامه الزامی است و باید مشخصات آنها به دقت درج شود.
• کالاهای ممنوعه: این دسته شامل کالاها است که در واردات و صادرات ممنوع هستند و ورود آنها به کشور غیرقانونی محسوب می‌شود. همچنین، در صورت وارد کردن این کالاها به کشور، فرد مرتکب جرم شناخته می‌شود و مورد مجازات قرار می‌گیرد.
• محموله‌های حاوی کالاهای مشروط: این دسته شامل کالاهایی است که برای واردات یا صادرات آنها، ترخیص مجوز قانونی از ارگان‌های مختص دریافت نیاز است. در این حالت، تجار باید مجوزهای قانونی را از مراجع مربوطه دریافت کرده و برای واردات کالاها به مقدار معینی در کشور عمل نمایند. علاوه بر این، تجار ملزم به داشتن گواهی استاندارد هستند و باید اظهارنامه مربوطه را نیز تهیه کنند.

به این ترتیب، با بررسی این سه دسته کالاها، می‌توانید به طور جامع و دقیق ترخیص کالاهای وارداتی یا صادراتی خود را انجام دهید و از رعایت قوانین و مقررات گمرکی اطمینان حاصل کنید.