بارنامه الکترونیکی یکی از اسناد ورقههایی است که برای حمل و نقل بارها و باربری لازم است. این بارنامهها، علاوه بر شکل کاغذی، به صورت الکترونیکی نیز توسط شرکتهای حمل و نقل صادر میشوند. استفاده از بارنامههای الکترونیکی احتمال خطا و دستکاری را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد و به عنوان شناسنامهای برای بارها محسوب میشود.
داشتن بارنامه الکترونیکی به شما این امکان را میدهد که با دقت و کمترین خطاهای احتمالی بارها را حمل و نقل کنید. این سند مهم به شما امکان میدهد تا روند حمل و نقل بارها را بهبود بخشیده و محاسبات دقیقتری را در زمینه هزینهها و زمانبندی انجام دهید. همچنین، بارنامه الکترونیکی انعطاف پذیری بیشتری در مدیریت و کنترل حمل و نقل بارها فراهم میکند و به شما امکان میدهد که از طریق سیستمهای ردیابی مدرن به پیگیری بارها بپردازید و به وضوح و بهروز عمل کنید.
معرفی بارنامه الکترونیکی
بارنامه الکترونیکی به عنوان یک نوع اوراق بهادار و شناسنامه بار میتواند در نظام حمل و نقل به عنوان یک مدرک مالکیت وسیله ارتباط بین فرستندهها و صاحبان بار که توسط شرکتهای حمل و نقل بین شهری و درون شهری و موسسات اتوبار به نام متصدیان باربری صادر میشود، مورد استفاده قرار گیرد. این مدرک که به تقاضای فرستنده و صاحب بار توسط متصدی اتوبار صادر میشود، موجب میشود که:
اولا، دارنده این گواهی و بارنامه به عنوان صاحب فعلی بار محسوب شود.
ثانیا، نشان دهد که قرارداد حمل و نقل به امضای طرفین رسیده و بر اساس آن بار مورد نظر حمل شده است.
سوما، نشان دهد که متصدی حمل، محصول را اخذ کرده است. به عبارت دیگر، شرکتهای باربری برای هریک از متصدیان حمل بار، بارنامهای الکترونیکی یا کاغذی صادر میکنند که تصدیق کننده اخذ و بارگیری کالای مشخص برای حمل باشد. این فرآیند موجب اطمینان از انجام صحیح حمل و نقل بار، پیشگیری از خطاها و دستکاریها و افزایش کارایی در زمینه مدیریت حمل و نقل میشود.
مشخصات موجود در بارنامه الکترونیکی
بارنامههای الکتنیکی که بر انواع مختلف حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی صادر میشوند، شامل اصول یکسانی هستند. مشخصاتی که در هر بارنامه الکترونیکی باید قید شوند عبارتند از:
• ویژگیهای بار از قبیل وزن، تعداد، نحوه بستهبندی، شکل، سلامت ظاهری و دیگر فاکتورهای مرتبط که ارتباطی به محصول دارند.
• ویژگیهای فرستنده، گیرنده و متصدی حمل.
• انتخاب مبدأ، مقصد و تاریخهای تحویل، بارگیری و تخلیه بار.
• درج هزینههای مختلف از جمله هزینه کمیسیون، هزینه بیمه و سایر هزینههای مرتبط.
• درج شرایط دقیق بار در قرارداد حمل و نقل.
باید توجه داشت که بارنامههای الکترونیکی به عنوان یکی از مهمترین گواهیهای حمل بار محسوب میشوند، زیرا احتمال خطا، تقلب و مسائل دیگر بسیار کاهش پیدا میکند. از طرف دیگر، بارنامههای کاغذی قابلیت تغییر و جعل آسان را داشته و بنابراین ریسک قاچاق بارها را افزایش میدهند. استفاده از بارنامههای الکترونیکی نه تنها به بهبود امنیت و دقت در حمل و نقل بار کمک میکند بلکه پیچیدگیهای مربوط به بارنامههای کاغذی را نیز برطرف میسازد.
مزایای اخذ بارنامه الکترونیکی
اهمیت صادرشدن بارنامه از یک سو و فرآیند روبهرشد الکترونیکی کردنوراق در زمینههای متعدد از سمت دیگر، باعث شده تا در دهههای اخیر، قانونگذاران حوزه حمل و نقل اتوبار به صادرشدن بارنامه در فرم الکترونیکی توجه ویژهای داشته باشند. صادرشدن آنلاین بارنامه برای هر سه گروه مرتبط با حمل و نقل بار (فرستندهها، گیرندهها و متصدیان اتوبار) مزایای زیادی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
• تسریع در فرایند اداری و ثبتی حمل و نقل بار.
• کاهش هزینهها و افزایش شفافیت در هزینهها به دلیل محیط الکترونیکی.
• بهبود عملکرد برای دستگاههای نظارتی، از جمله پلیس راهنمایی و رانندگی و باربری جادهای، با استفاده از صادرشدن کد رهگیری برای هر بارنامه.
• افزایش اطمینان صاحبان محصول به دلیل امکان پیگیری لحظهای وضعیت بار.
• جلوگیری از دزدی بار در طول حمل و نقل.
صادرشدن بارنامه به صورت آنلاین، امکانات و فایدههای بیشتری را برای صنعت حمل و نقل فراهم میکند و بهبودهای چشمگیری را در توسعه و امنیت این صنعت ایجاد میکند.
سامانه صدور بارنامه الکترونیکی
با حذف بارنامه کاغذی و توجه به نظارت بر حمل کالا و ایمنی جادهای، نرمافزارهای استعلام بارنامه الکترونیکی طراحی شدهاند که از طریق آنها میتوان به صورت هوشمند وضعیت وسیله نقلیه و راننده را بررسی کرد. شرکتهای حمل و نقل و شرکتهای سیستمهای بزرگ با استفاده از سیستمهای مخصوص خود، میتوانند درخواستهای صدور بارنامه الکترونیکی را از سراسر ایران ثبت کنند. همچنین، رانندگان میتوانند از طریق سامانه صدور بارنامه الکترونیکی، به آدرس www.rmto.ir مراجعه کرده و عملیات ثبتنام و دریافت بارنامه را انجام دهند. پس از ثبتنام در این سیستم بارنامه تحت وب، رانندگان قادر خواهند بود بارنامه خود را دریافت کرده و برای حمل کالا در جادهها مجوز لازم را دریافت کنند.
صدور بارنامه الکترونیکی
با پیشرفت تکنولوژی و فراهم شدن اینترنت در زندگی و کسب و کارها، صدور بارنامه الکترونیکی به صورت آنلاین در سامانههای مختلف امکانپذیر است. تاکنون حدود ۴۳۰۰ شرکت حمل و نقل در سراسر کشور به این سیستم دسترسی یافتهاند. سامانه آنلاین، وظیفه دریافت اطلاعات بارنامه به عنوان سند حمل بار در سطح کشور را بر عهده دارد. پس از دریافت اطلاعات، اقدام به اعتبارسنجی آن مینماید و پس از تأیید، یک کد رهگیری برای ارسالکننده برای پیگیریهای آتی صادر میشود.
برای درخواست بارنامه الکترونیکی، متقاضیان حمل بار میتوانند به طور غیر حضوری اقدام کنند. این امکان از طریق ثبتنام و ورود به سامانه صدور بارنامه الکترونیکی فراهم شده است. در این سیستم، شرکتهای حمل و نقل بر اساس ویژگیهای بار، مقصد و هزینه موردنظر، راننده مناسب را به فرستندگان بار معرفی میکنند و بارنامه را صادر میکنند. افراد میتوانند با مراجعه به وبسایت سامانه حمل بار، وضعیت استعلام بارنامه خود را به راحتی بررسی کنند.
مراحل صدور بارنامه الکترونیکی
فرایند صدور بارنامه الکترونیکی شامل مراحل زیر است:
1. ثبت اطلاعات راننده، کامیون حمل بار، مسیر از مبدا به مقصد، نوع و وزن کالا، تائیدیههای لازم، ارزش بار و دیگر جزئیات مربوطه.
2. تعیین نرخ و کرایه حمل توسط درخواستکننده بارنامه.
3. کنترل و استعلام دقیقی بر اطلاعات ارسالی از شرکتهای حمل و نقل به سازمان راهداری، پلیس و سازمانهای مربوطه، برای دریافت کد رهگیری. این اطلاعات شامل اطلاعات کارت هوشمند راننده و کامیون، صاحبان کالا، نوع و مقدار بار، مبدا و مقصد و غیره میشود. اگر مشکل یا عدم تطابقی در اطلاعات کارت هوشمند، بیمه، کارت سلامت و کامیون وجود داشته باشد، بارنامه صادر نخواهد شد.
4. ارسال اطلاعات بارنامه الکترونیکی به ناجا و سازمان امور مالیاتی جهت دریافت حق تمبر از طریق درگاههای پرداخت الکترونیک.
5. ثبت اطلاعات بارنامه در بارکد شامل مسیر حمل و غیره.
6. چاپ اطلاعات بارنامه.
7. رصد حمل کالا از مبدا تا مقصد به صورت آنلاین.
8. اعلام و تایید رسید کالا.
این فرایند جهت بهبود کارایی و امنیت در حمل و نقل کالا انجام میشود و نقش مهمی در افزایش کارایی و کنترل بیشتر بر روی عملیات حمل و نقل دارد.
