بیمه حمل و نقل دریایی عبارت است از یک نوع بیمه که به حمل و نقل کالاها و مسافران با استفاده از کشتیها و سایر وسایل دریایی مرتبط میشود. این نوع بیمه شامل بیمه کالا، بیمه نقلالعفش، بیمه مسافران و بیمه شخص ثالث میگردد. بیمه حمل و نقل دریایی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی مدیریت ریسک در صنعت تجارت جهانی اهمیت قابل توجهی دارد و به کاهش خطرات مرتبط با حمل و نقل کالاها کمک مینماید.
این نوع بیمه شامل تعویض خسارتهای ناشی از وقوع حوادثی همچون آسیب دیدن کالاها، سرقت، تصادف، آتشسوزی و موارد مشابه میشود. همچنین، برخی از بیمهگران این نوع بیمه را با بیمه حوادث دریایی ترکیب کرده و پوشش جامعی برای صادرات و واردات فراهم میکنند.
بیمه حمل و نقل دریای برای اکثر بازرگانان و شرکتهای تجاری یک امر بسیار حیاتی و اساسی محسوب میشود. از این رو، به دنبال بهترین شرکت بیمه دریایی باید باشند که تضمین کننده سلامت حمل و نقل دریایی بار از نقطه شروع تا رسیدن به مقصد نهایی باشند.
در این راستا، مشتریان نیاز دارند که به شرکت بیمه مناسب و قابل اعتمادی اعتماد کنند که توانایی فراهم کردن پوشش کاملی برای ریسکهای مرتبط با حمل و نقل دریایی را داشته باشد. این امر برای حفظ امنیت و اطمینان در حمل و نقل بار بسیار حائز اهمیت است.
بنابراین، با دقت و درک کامل از مخاطرات مرتبط با حمل و نقل دریایی، انتخاب دقیق یک شرکت بیمه دریایی با توجه به نیازها و اولویتهای خاص خود، امری اساسی و ضروری برای هر تاجر و بازرگانان میباشد.
ضرورت بیمه حمل و نقل دریایی
در سفرهای آبی، ممکن است دریای بیکرانه پر از مخاطرات ناشناخته باشد و به ویژه در کشتیهای باربری بزرگ که بارهای سنگینی را جابجا میکنند، خطرات بیشتری وجود دارد. بیمه حمل و نقل دریایی به منظور پوشش دادن به خطرات و ریسکهای مرتبط با حمل و نقل دریایی در هنگام وقوع حوادث غیرمنتظره ایجاد شده است به منظور جبران خسارات و زیانهای وارد شده بر صاحبان بار.
به علاوه، برای داشتن یک فرآیند صادرات و واردات پربازده و موفق، ضروری است که شرایط قوی حمل و نقل دریایی برای کالاها فراهم شود و سلامت و امنیت بارهای وارد شده یا صادراتی تضمین شود. با استفاده از بیمه حمل و نقل دریایی، میتوان خسارات ناشی از حوادث و وقوع اتفاقات غیرمنتظره در هنگام انتقال بارها را به شکل قانونی پوشش داد و جبران کرد تا فرآیند تجارت بینالمللی به سرعت و با اطمینان پیش رود.
بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟
بیمه حمل و نقل دریایی یک نوع قرارداد بین شرکت بیمه و صاحبان بار است که به منظور جبران خسارات و زیانهای وارده بر بار توسط شرکت بیمه بسته میشود. این نوع قرارداد دارای مفاد خاصی است، از جمله تعهد شرکت بیمه برای جبران برخی یا تمامی خسارات ناشی از وقوع حوادث در مسیر حمل و نقل دریایی بر روی کالاهای بیمه شده است.
یکی از نکات مهم در این قراردادها، موضوع فرانشیز است. فرانشیز به میزانی از جمله مبلغ خسارت اعمال میشود که براساس شرایط توافق شده، شرکت بیمه از پرداخت این مبلغ معاف میباشد. این بدان معناست که صاحبان بار باید بخشی از خسارت را خود تحمل کنند تا به شرکت بیمه حق پوشش دهی داده شود.
انواع بیمه دریایی
حالا که با تعریف بیمه حمل و نقل دریایی و مزایای آن آشنا شدید، بهتر است انواع بیمه دریایی را نیز مورد بررسی قرار دهیم. لازم به ذکر است که شیوه تعهد هر بیمهنامه بر اساس نوع آن متفاوت است.
هر شرکت بیمه گر نیازی ندارد تمام انواع خسارت را جبران کند و میزان و نحوه پرداخت خسارت توسط شرکتهای بیمه گر بسته به شرایط و مقررات مربوطه متفاوت خواهد بود. با این حال، در کل، قوانین بیمه حمل و نقل دریایی اصولی هستند که در قالب مقررات بین المللی تعریف شدهاند و تمام کشورها موظف هستند این مقررات را رعایت کنند و به آن تعهد داشته باشند.
- بیمهنامه دریایی اف.پی.ای (F.P.A) یک نوع بیمه حمل و نقل دریایی است که در آن اگر بیمهگذار از سه شرط بیمه حمل و نقل استفاده کند، پوشش بیمه فراتر از خطرهای مشخص شده در بیمهنامه خواهد بود. این به این معنا است که در این نوع بیمهنامه محدودیتی برای طرفین قرارداد وجود ندارد و میتوانند تعهدات شرکت بیمه را در بیمهنامه تغییر داده و آنها را کاهش یا افزایش دهند. به عنوان مثال، برخی خسارتهای جزئی میتوانند از شرایط پرداخت شرکت بیمه حذف شوند. یکی از موضوعات مهم در بیمهنامه دریایی اف.پی.ای مربوط به زمان خروج و تخلیه کالا است. در این نوع بیمهنامه، کالا از زمان خروج از انبار بارگیری تا زمان تخلیه بار در مقصد بر اساس شرایط خاص مشمول بیمه است. در صورت وقوع هرگونه خسارت، میتوان مبلغی را از شرکت بیمه دریافت کرد. ویژگی دیگر بیمهنامه دریایی اف.پی.ای، تعهدات کارفرما است که تنها به پرداخت خسارتهای بزرگ متعهد است و خسارتهای کوچک در این بیمهنامه پوشش نخواهند داشت.
- بیمه حمل و نقل دریایی از بین رفتن کل محموله یکی از انواع مهم بیمهنامه های حمل و نقل دریایی است که در آن، در صورت نابودی کلیه کالاهای حموله، شرکت بیمه متعهد به جبران خسارات وارد شده به صورت کامل میشود. این نوع بیمهنامه معمولا برای کالاهای خاصی نظیر غلات، سیمان و دیگر اجناسی که به صورت فلهای حمل میشوند، استفاده میشود. یکی از نکات قابل توجه در بیمهنامه حمل و نقل دریایی از بین رفتن کل محموله، شرایط مربوط به نحوه نابودی کالا میباشد. این مورد عموما شامل دو حالت است:
1. بار به دلیل حوادثی از جمله فرسایش، خرابی یا ارزش خود را از دست میدهد.
2. بار به دلیل واقعهای همچون واژگونی یا آتشسوزی به طور کامل نابود میشود.
در هر دو حالت، شرکت بیمه متعهد است خسارتهای وارد شده بر محموله را به صاحب بار تعویض نماید. این اصول عموما در بیمهنامه حمل و نقل دریایی تخصصی نظیر بیمه دریایی از بین رفتن کل محموله، بیمه تشریفاتی یا بیمه گمرکی لحاظ میشود که در برخی موارد مصادیق مختلف با نظریههای قانونی و حقوقی منسجم مورد بررسی قرار میگیرند.
- بیمه دریایی از بین رفتن کل محموله، یکی از انواع حساس بیمهنامههای حمل و نقل دریایی است که در آن، شرکت بیمه علاوه بر پرداخت خسارات عمومی بر اساس توافق، ملزم به جبران خسارات خصوصی نیز بر روی کالا میشود. به همین دلیل، بیمهنامه دریایی (W.A) نسبت به بیمهنامه (F.P.A) بهتر و کاملتر تلقی میشود. در این نوع بیمه، شرکت بیمه برای تعهد به پرداخت خسارتهای جزئی نظیر شکستگی و سایر خسارتهای کوچک، باید این موارد را به دقت در قرارداد مشخص کند. همچنین، مبلغ خسارت وارد شده برای کالا، باید از مبلغ تعیین شده برای فرانشیز در قرارداد بیشتر باشد. ویژگیهای دیگر بیمهنامه دریایی (W.A) شامل جزئیات حقوقی و مالی دقیق تری است که از سایر بیمهنامهها نظیر بیمه کشتی یا بیمه شخص ثالث جزئیات بیشتری دارد، که این امر باعث کاملاً شفاف شدن شرایط بیمه و اطمینان بیشتر صاحب بار میگردد.
خسارت بیمه دریایی
خسارتهای تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی اغلب شامل خسارتهایی است که جنبه تصادفی دارند و به صورت غیر قابل پیشبینی رخ میدهند. به عبارت دیگر، خسارتهای ناشی از عیوب ذاتی کالا یا وسایل حمل و نقل معمولاً توسط بیمه حمل و نقل دریایی پوشش داده نمیشوند.
خسارتهای معمولاً تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی شامل دو زمینه است:
1. خسارتهای عمدی: این نوع خسارتها شامل مواردی است که ناشی از تصمیمهای خدمه کشتی در شرایط اضطراری مانند ریختن بار به دریا به منظور نجات جان یا جلوگیری از غرق شدن کشتی رخ میدهد. حالت پرداخت خسارت در این موارد بر اساس مقررات “Average GeneraI” تعیین میشود.
2. خسارتهای غیر عمدی: این نوع خسارتها به دلیل حوادث و رخدادهای غیر قابل پیشبینی اتفاق میافتند. به عنوان مثال، خسارتهای ناشی از تصادف کشتی، غرق شدن کشتی، فرو رفتن وسیله حمل و نقل، حریق در دریا، اشتعال کالاهای قابل اشتعال و یا خطرات دزدان دریایی میتوانند شامل این دسته بندی شوند.
بیمه حمل و نقل دریایی معمولاً به بازرگانان و شرکتهای تجاری اطمینان میدهد که در مواجهه با این نوع خطرات، خسارتهای آنها تا حد ممکن پوشش داده خواهند شد.